ANALISIS MODALITI ACUAN SEMIOTIK SOSIAL PERTUTURAN MASYARAKAT SELETAR (A Social Semiotic Analysis of Modality of the Speech of the Seletar Community)

Abstract

Abstrak: Penyelidikan mengenai bahasa-bahasa Orang Asli di seluruh dunia sebenarnya adalah suatu usaha untuk menyelamatkan bahasa-bahasa ini daripada diancam pupus. Penyelidikan ini akan membincangkan mengenai salah satu bahasa Orang Asli di Malaysia yang diancam pupus. Bahasa itu ialah bahasa yang dituturkan masyarakat Orang Asli Seletar. Bahasa ini dinamakan sempena nama masyarakat ini iaitu bahasa Seletar. Penyelidikan ini mengangkat teori Semioik Sosial bagi membincangkan pertuturan dalam bahasa Seletar. Perbincangan mengenai pertuturan dibuat dengan mengetengahkan teks tertentu yang menurut pandangan Semiotik Sosial merupakan suatu proses sosial yang terjadi dalam in situ kehidupan harian. Seterusnya, teks yang telah dirakam itu, terlebih dahulu ditranskripsikan kemudian barulah dianalisis. Tumpuan analisis difokuskan kepada salah satu sumber semiotik iaitu modaliti. Pembahasan dimulakan dengan mengemukakan beberapa perkara penting mengenai modaliti. Secara asasnya menurut Semiotik Sosial, modaliti dipecahkan kepada dua bahagian iaitu modaliti linguistik dan modaliti visual. Modaliti linguisitik merujuk kepada pertuturan itu sendiri (oral) sedangkan modaliti visual ialah aspek non bahasa (gestural, kenesic dsb.) yang mengiringi pertuturan tersebut. Pada hakikatnya modaliti berlaku secara serentak dan tidak boleh dipisah. Pemisahan yang dianjurkan oleh teori ini hanyalah untuk memudahkan perbincangan. Dapatan penyelidikan ini, membuktikan bahawa (1) penonjolan kuasa itu dapat berlaku secara sedar atau sebaliknya, (2) “kuasa” merupakan realiti, dan, (3) kadang-kadang “kuasa” juga merupakan fantasi. Berdasarkan pembentangan ini, Semiotik Sosial berjaya memberikan kesegaran dalam penyelidikan bahasa yang lazimnya hanya terikat kepada perbincangan mengenai aspek lisan atau disebut juga sebagai le langue. Semiotik Sosial sebaliknya memberikan fokus utama kepada perbincangan mengenai aspek bukan lisan atau disebut juga sebagai le parole.

Kata kunci: pertuturan, bahasa dan masyarakat Seletar, semiotik sosial, wacana, gaya, modaliti

Abstract: Research on indigenous languages all over the world are attempts to save these languages from extinction. This paper will discuss one of the indigenous languages in Malaysia which is being threatened with extinction. This language is the Seletar language which is spoken by the Seletar indigenous people, and named after the community. This research uses Social Semiotic theory to discuss speech in the Seletar language. Their speech is discussed by highlighting selected texts based on the Social Semiotics view which regards it as a social process that occurs in situ in daily life. Speech which was recorded was first transcribed and then analysed. The analysis focuses on one aspect of semiotics, that is, modalities. The discussion begins by putting forward several important aspects of modality. Based on Social Semiotics, modality is divided into two parts, which are linguistic modalities and visual modalities. Linguistic modality refers to speech itself (oral), while visual modality refers to non-language aspects (e.g. gestural, kinesics) that accompany speech. In reality, the modalities occur simultaneously and cannot be separated.  The division advocated by this theory merely facilitates discussion. The findings of this research show that (1) the assertion of power can occur consciously or otherwise, (2) "power" is a reality, and, (3) sometimes "power" is also a fantasy. Based on this premise, Social Semiotics provides a fresh perspective to language research which tends to be confined to a discussion on the oral aspects or le langue. Discussions based on Social semiotics, on the other hand, focuses on non-verbal aspects or le parole.

Keywords: Utterance, Seletar language and society, social semiotics, discourse, style, modality